bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

neoliberal iqtisadi siyasət

əjdahalar   googlla

    #sözaltı wiki təsadüfi wiki gətir

    yazarın wiki entryləri: neoliberal iqtisadi siyasət - piqmalion effekti - marksist feminizm
    1. Neoliberalizmin ataları Çikaqo iqtisadiyyat Məktəbinin yaradıcıları olan Fridrix Von Hayek və Milton Fridmandır. Neoliberal baxış ilk dəfə 1970-ci illərin sonunda ingiltərədə Tetçer və ABŞ-da Reyqan höküməti hakimiyyətə gəldikdən sonra tətbiq olundu. Neoliberal Siyasətə görə, böhranın əsas səbəbi Keynsçi rifah dövlətidir. Böhran nəticəsində rifah xərcləri artmış və sərbəst bazarın azadlığı məhdudlaşdırılmışdır. Bunun həlli yolu kimi milli bazarların beynəlxalq bazarlara inteqrasiyasını təmin etmək üçün deregulyasiya, başqa sözlə, dövlətin ictimai sferadakı gücünü azaltmaqla bazarın özəl şirkətə verilməsi nəzərdə tutulmuş və təklif edilmişdir. Neoliberalizm dünya bazarında dğvlət rolunu azaltmaq məqsədiylə, dövlətə məxsus iqtisadi müəssisələrin özəl sektora buraxılması, dövlət xidmətlərinin böyük hissəsinin kapitala ötürülməsi, kənd təsərrüfatına dəstək siyasətinin azaldılması, istehlak və əyləncə mərkəzlərinin artırılması kimi siyasətləri həyata keçirməyə çalışmışdır. Neoliberal iqtisadiyyatın əsas verə biləcəyimiz beş siyasəti var.
    Bunlardan birincisi özəlləşdirmədir. Özəlləşdirmə əvvəllər cəmiyyətin mülkiyyətində və ya mülkiyyətində olmayan, dövlət mülkiyyətində olan və hər kəsin istifadə edə biləcəyi torpaq sahəsinin bir fərdin və ya azlıq qrupun özəlləşdirməsidir. Bu, çox vaxt neoliberal ideologiya ilə əlaqələndirilir; çünki bu yanaşma dövlətin iqtisadi sahəyə müdaxiləsini azaltmaqla azad bazar iqtisadiyyatını təşviq edir və cəmiyyətin mülkiyyətində olan regionların özəl sektora verilməsini hədəfləyir. Bu halda özəl sektor təbii ehtiyatları kapitala çevirə bilər. Suyun, məişət tullantılarının kommersiyalaşdırılması və məişət tullantılarının idarə edilməsi proseslərinin (toplama, yandırma, geri dönüşümə göndərmə) özəl sektorlara ötürülməsi bu prosesin ən sadə nümunələridir.
    Neoliberalizmin əsasını təşkil edən ikinci siyasət deregulyasiyadır. Deregulasiya, dövlətin cəmiyyət və ətraf mühitin xeyrinə həyata keçirdiyi proseslərdən imtina edərək qayda yaratma prosesindən imtina etməsidir. Bu yolla özəl sektor dövlətin tərk etdiyi sahələrdə sərbəst fəaliyyət göstərə bilər. Buna misal olaraq, pulsuz səhiyyə və təhsil xidmətlərinin azaldılması və özəl sektora verilməsini göstərmək olar.
    Deregulyasiya prosesindən başqa bir siyasiləşmiş prosesə keçid bizi üçüncü amilə götürür. Bu yenidən tənzimləmə və ya yenidən qayda inşa etmədir. Dövlət, ekoloji və ictimai xidmətlərdən imtina edərək özəl sektorun sərbəst fəaliyyət göstərməsinə şərait yaradır və bunu cəmiyyət daxilində məntiqi zəmin yaratmaqla edir. Yəni, deregulasiya ilə birlikdə reregulasiya yaradılmış olur.
    Neoliberalizmin ən mühüm siyasətlərindən biri də kommersiyalaşmadır. Kommersiyalaşdırma təbii sərvətlərin alınıb satıla bilən metaya çevrilməsi, yerli, milli və qlobal səviyyədə kapital dövriyyəsində iştirak etməsi prosesidir. Məsələn, tarix boyu heyvanların öldürülməsi, sümük, yağ, dəri, xəz kimi hissələrinin ticarətə daxil edilərək metalaşdırılması kimi nümunələr müşahidə edilmişdir.
    Nəhayət, qloballaşma bir ölkənin hüdudlarından kənara çıxan sosial, siyasi, iqtisadi və mədəni elementlərin dünya miqyasında yayılmasıdır. Xüsusilə 1980-ci illərdən sonra qloballaşma özünü neoliberalizmlə daha aydın göstərdi. Neoliberal qloballaşmanın yayılmasında inkişaf etmiş ölkələr və IMF, Dünya Bankı, ÜTT (Ümumdünya Ticarət Təşkilatı) və GATS (Xidmət Ticarəti üzrə ümumi sözləşmə) kimi beynəlxalq maliyyə və kommersiya qurumları mühüm rol oynamışdır.

2 əjdaha

Absurdfikir
#377753


18.08.2023 - 00:53
+8444 oxunma
wikiləyən: zazoza



hamısını göstər

üzv ol

...